In 2015 werd besloten dat, tot 2020, de slimme energiemeter in elke Nederlandse woning zou worden geplaatst. Deze hele operatie kost de overheid 3,3 miljard euro. Op dit moment beschikt meer dan een kwart van alle Nederlandse huishoudens over een slimme energiemeter. De functie van de slimme meter betreft voornamelijk het automatisch registreren van meterstanden. Deze informatie wordt dan doorgestuurd naar de energieleveranciers. Elke twee maanden ontvangen consumenten een kostenoverzicht van hun verbruikte energie. Het idee achter de slimme meter was dat consumenten meer bewust zouden worden van hun energieverbruik. Op deze wijze zouden consumenten van zelf minder energie gaan verbruiken, maar volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) zijn de resultaten teleurstellend.
Met de komst van de slimme meter werd verwacht dat er gemiddeld 3,5 procent bespaard zou worden, maar dit is echter nog niet verder gekomen dan 1 procent. Volgens het PBL is er te weinig reden om energie te besparen omdat de slimme meters niet standaard worden geleverd met een display waarop de dagelijkse hoeveelheid verbruikte energie staat aangegeven. De overheid in Nederland besloot de levering van displays aan de leveranciers over te laten. Slechts 15 procent van de consumenten koopt een display wanneer zij een slimme meter aanschaffen. In het Verenigd Koninkrijk, bijvoorbeeld, worden de energiemeters altijd met een display geleverd en daardoor besparen de consumenten daar aanzienlijk meer energie dan in Nederland.
Ondanks de kritiek van het PBL zijn er nog steeds positieve inzichten uit deze resultaten te halen, constateert Jan Willem Zwang van Greencrowd. Een kwart van de huishoudens is in het bezit van een slimme meter en daarvan hebben er maar 15 procent een display. Het percentage van huishoudens die een slimme meter mét display bezitten ligt dus erg laag. De slimme meters hebben tot nu toe een miniscuul verschil gemaakt, maar volgens Zwang ziet de toekomst van slimme meters er veelbelovend uit. Het probleem is dat een slimme meter pas echt ‘slim’ wordt wanneer de consument meer inzicht krijgt dan het tweemaandelijkse overzicht dat zij binnenkrijgt, aldus Zwang. De Vereniging Eigen Huis vindt dat de displays een noodzakelijk deel zijn van een effectieve slimme meter. Woordvoerder Manon Van Essen zegt: “We moeten de consument meer prikkelen om hem tot actie te laten overgaan. Dat is de enige manier waarop we deze situatie kunnen keren.”
Ook volgens De Ingenieur heeft de slimme meter veel minder effect zonder een ‘energiemanager’, oftewel het display dat consumenten in Nederland bij hun slimme meter kunnen aanschaffen. Aangezien de overheid het ontwerpen van deze energiemanagers heeft overgelaten aan de leveranciers, zijn er diverse energiemanagers beschikbaar op de markt. Er wordt alleen niet genoeg informatie aangegeven als het aankomt op de verschillende functies van elke energiemanager, aldus De Ingenieur. Het PBL heeft plannen bekendgemaakt om experimenten op te zetten, met toezicht en begeleiding van de overheid, gericht op de ontwikkeling van de slimme meter. In deze experimenten zullen verscheidene soorten displays worden getest door consumenten en uit de resultaten kan het PBL ondervinden wat de meest effeciente methodes van energiebesparing zijn.